به گزارش معاونت پژوهش مدرسه، پنجاهمین جلسه ی پژوهشی تدبر و محوربندی و بازخوانی صحیفه سجادیه با حضور اساتید و طلاب این مدرسه در روز چهارشنبه 3 شهریور۱۴۰۰ ساعت 8 صبح، دعای بیست و یکم توسط خانم ناطقیان در اسکای روم برگزار شد. ایشان به ارائه شرح دعای بیست و یکم با موضوع"دعای آن حضرت است هنگامی که حادثه‌ای او را اندوهگین و خطاها وی را بی‌تاب می‌کرد" فراز اول تا ........ دعا پرداخت. جلسه چنین گذشت:

در ابتدای جلسه صوت صلوات امام سجاد علیه السلام پخش شد. سپس خانم ناطقیان ضمن تسلیت و گرامیداشت یاد و خاطر استاد تازه درگذشته خانم دکتر فاطمه سروی، مروری بر جلسه قبل داشتند. همچنین استاد باقری با تسلیت درگذشت استاد سروی، نکاتی درباره ی شرایط پیش آمده بعد از شهادت سردار سلیمانی مطرح کردند.

در ادامه خانم ناطقیان شرح فرازهای جدید را بیان نمودند:

فراز 1: «اللَّهُمَّ يَا كَافِيَ الْفَرْدِ الضَّعِيفِ ، وَ وَاقِيَ الْأَمْرِ مخُوفِ ، أَفْرَدَتْنِي الْخَطَايَا فَلَا صَاحِبَ مَعِي ، وَ ضَعُفْتُ عَنْ غَضَبِكَ فَلَا مُؤَيِّدَ لِي ، وَ أَشْرَفْتُ عَلَى خَوْفِ لِقَائِكَ فَلَا مُسَكِّنَ لِرَوْعَتِی»

خدایا! ای بی‌نیاز کننده فرد ناتوان! و ای حافظ بندگان از حادثه ترسناک! خطاها مرا دچار تنهایی کرده؛ پس هم‌نشینی [که وزر و وبال و عذاب خطاها را از من برطرف کند] برایم نیست و از تحمّل خشمت ناتوان شده‌ام و نیرو دهنده‌ای برایم نمی‌باشد و بر ترس دیدارت، به وقت مرگ و قیامت، [آن‌هم دیداری نامناسب و هولناک] نزدیکم و آرام بخشی برای ترسم وجود ندارد.

فراز 2: «وَ مَنْ يُؤْمِنُنِي مِنْكَ وَ أَنْتَ أَخَفْتَنِي ، وَ مَنْ يُسَاعِدُنِي وَ أَنْتَ أَفْرَدْتَنِي ، وَ مَنْ يُقَوِّينِي وَ أَنْتَ أَضْعَفْتَنِی»

اگر مرا بترسانی، چه کسی در برابر تو امانم می‌دهد؟ و اگر تنهایم بگذاری، چه کسی مرا یاری می‌دهد؟ و اگر ناتوانم سازی، چه کسی مرا توانمند می‌کند؟

فراز 3: «لَا يُجِيرُ ، يَا إِلَهِي ، إِلَّا رَبٌّ عَلَى مَرْبُوبٍ ، وَ لَا يُؤْمِنُ إِلَّا غَالِبٌ عَلَى مَغْلُوبٍ ، وَ لَا يُعِينُ إِلَّا طَالِبٌ عَلَى مَطْلُوبٍ»

ای خدای من! پرورده را جز پروردگار پناه نمی‌دهد و شکست‌خورده را جز پیروز امان نمی‌بخشد و خواسته‌شده را جز خواستار کمک نمی‌کند.

این فراز ها اشاره به شرایطی دارد که اندوه بر انسان عارض می شود و یکی از سبک های بیان مطالب، مطرح کردن مفاهیم در قالب سوال و جواب است که باعث جلب توجه مخاطب می شود . همان طوری که امام سجاد علیه السلام در فراز دوم سوال را مطرح نموده و در فراز سوم پاسخ را بیان می کنند.

فراز 4: «وَ بِيَدِكَ ، يَا إِلَهِي . جَمِيعُ ذَلِكَ السَّبَبِ ، وَ إِلَيْكَ الْمَفَرُّ وَ الْمَهْرَبُ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَجِرْ هَرَبِي ، وَ أَنْجِحْ مَطْلَبِي»

ای خدای من! تمام آن وسایل و اسباب به دست ارادۀ توست و گریزگاه و پناهگاه فقط به سوی توست، پس بر محمّد و آلش درود فرست، گریزم را پناه ده و خواسته‌ام را روا کن.

سپس در ادامه خانم آریانی شرح فرازها را بیان کردند:

فراز 5: «اللَّهُمَّ إِنَّكَ إِنْ صَرَفْتَ عَنِّي وَجْهَكَ الْكَرِيمَ أَوْ مَنَعْتَنِي فَضْلَكَ الْجَسِيمَ أَوْ حَظَرْتَ عَلَيَّ رِزْقَكَ أَوْ قَطَعْتَ عَنِّي سَبَبَكَ لَمْ أَجِدِ السَّبِيلَ إِلَى شَيْءٍ مِنْ أَمَلِي غَيْرَكَ ، وَ لَمْ أَقْدِرْ ‌عَلَى مَا عِنْدَكَ بِمَعُونَةِ سِوَاكَ ، فَاِنِّي عَبْدُكَ وَ فِي قَبْضَتِكَ ، نَاصِيَتِي بِيَدِكَ»

خدایا! اگر روی کریمت را از من بگردانی، یا مرا از احسان بزرگت محروم کنی، یا روزی‌ات را از من دریغ ورزی، یا رشتۀ پیوندت را از من بگسلی، راهی برای دست‌یابی به هیچ یک از آرزوهایم جز تو نیابم؛ و بر آنچه پیش توست، جز به یاری تو دست‌رسی پیدا نکنم؛ چرا که من بندۀ تو و در قبضۀ اراده توام؛ اختیارم به دست توست.

اللَّهُمَّ بیان کننده حالت عجز و ناتوانی بنده به درگاه الهی است و منظور از وَجْهَكَ لطف و عنایت الهی می باشد چرا که خداوند جسم ندارد. فضل الهی به معنای عطای خداوند بیش از حد تصور است و این فضل عمومیت دارد برای همه چون کلمه بطور مطلق بیان شده است. رِزْقَكَ هم مانند آن چه بیان شد بطور مطلق آمده و افاده ی عموم می کند و اوج خسران انسان زمانی است که از فضل و رزق جاری الهی، خود را محروم کند. سَبَبَكَ نیز به معنی بخشش و عطا بیان شده است و بر دو قسم عام و خاص می باشد و بخشش عام قطع شدنی نیست.اما عطای خاص است که شامل هرکسی نمی شود و اگر انسان در اثر خطاها و گناهان استعداد دریافت این نوع از عطا را از دست بدهد دچار یاس و سرخوردگی می شود. أَمَلِي این واژه دال بر آرزوها و تمنیات انسان مانند فضل، روزی،بخشش و عطا است و امام علیه السلام می فرمایند که راهی برای رسیدن به آرزوها جز خداوند وجود ندارد .لَمْ أَقْدِر؛ ْبرخی از عنایات الهی تنها در نزد اوست و جز با درخواست انسان از پروردگار حاصل نمی شود.عبْدُكَ وَ فِي قَبْضَتِكَ این تعابیر جایگاه حقیقی انسان را به خودش گوشزد می کند و در درگاه الهی اعتراف می کند که تحت سلطه و قدرت و خداوند است. نَاصِيَتِي بِيَدِكَ در این بخش از دعا هم با کنایه مفهوم قدرت الهی بیان شده است چرا که خداوند فاقد دست و بعد جسمانی است.

فراز 6: «لَا أَمْرَ لِي مَعَ أَمْرِكَ ، مَاضٍ فِيَّ حُكْمُكَ ، عَدْلٌ فِيَّ قَضَاؤُكَ ، وَ لَا قُوَّةَ لِي عَلَى الْخُرُوجِ مِنْ سُلْطَانِكَ ، وَ لَا أَسْتَطِيعُ مُجَاوَزَةَ قُدْرَتِكَ ، وَ لَا أَسْتَمِيلُ هَوَاكَ ، وَ لَا أَبْلُغُ رِضَاكَ ، وَ لَا أَنَالُ مَا عِنْدَكَ إِلَّا بِطَاعَتِكَ وَ بِفَضْلِ رَحْمَتِك»

با فرمان تو، فرمانی برای من نیست؛ حکم تو در تمام شئون زندگی من جاری است و سرنوشت و تقدیرت دربارۀ من عین عدالت است؛ مرا نیروی بیرون رفتن از قلمرو سلطنت تو نیست و توانمندی تجاوز از حیطۀ قدرتت برایم وجود ندارد و امکان جلب دوستی‌ات را ندارم و به خشنودی‌ات نمی‌رسم؛ و به آنچه نزد توست جز به طاعتت و فضل رحمتت، دست نمی‌یابم.

امر دو نوع تشریعی و تکوینی دارد و در امر تکوینی کسی قدرت مخالفت با آن را ندارد و در امر تشریعی هم کسی نباید مخالفت کند اگر چه قدرت آن را داشته باشد. مَاضٍ؛ حکم تکوینی الهی در حق بندگان جاری و ساری است. قضا و قدر الهی عین عدالت الهی در حق مخلوقات می باشد. در ادامه امام علیه السلام این طور بیان می کنند که تنها سلطه و قدرت حاکم از آن خداست و امکان فرار از این غلبه نیست.

در پایان جلسه استاد کاویانی و استاد دیانتی یاد و خاطر استاد سروی را گرامی داشتند و این ضایعه را تسلیت گفتند و خانم ناطقیان هم دعا فرمودند.

• < قبلی
• بعدی >