به گزارش معاونت پژوهش مدرسه، پنجاه و یکمین جلسه ی پژوهشی تدبر و محوربندی و بازخوانی صحیفه سجادیه با حضور اساتید و طلاب این مدرسه در روز چهارشنبه 10شهریور۱۴۰۰ ساعت 8 صبح، دعای 21 توسط خانم آریانی در اسکای روم برگزار شد. ایشان به ارائه شرح دعای بیست و یکم با موضوع"دعای آن حضرت است هنگامی که حادثه‌ای او را اندوهگین و خطاها وی را بی‌تاب می‌کرد" فراز هفتم تا نهم دعا پرداختند. جلسه چنین گذشت:

در ابتدای جلسه صوت صلوات امام سجاد علیه السلام پخش شد و خانم ناطقیان مروری بر جلسه قبل داشتند. در ادامه خانم آریانی شرح فرازهای جدید را بیان کردند:

فراز 7:«إِلَهِي أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَيْتُ عَبْداً دَاخِراً لَكَ ، لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لَا ضَرّاً إِلَّا بِكَ ، أَشْهَدُ بِذَلِكَ عَلَى نَفْسِي ، وَ أَعْتَرِفُ بِضَعْفِ قُوَّتِي وَ قِلَّةِ حِيلَتِي ، فَأَنْجِزْ لِي مَا وَعَدْتَنِي ، وَ تَمِّمْ لِي مَا آتَيْتَنِي ، فَإِنِّي عَبْدُكَ الْمِسْكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الضَّرِيرُ الْحَقِيرُ الْمَهِينُ الْفَقِيرُ الْخَائِفُ الْمُسْتَجِيرُ»

خدایا! صبح و شب کردم درحالی‌که بندۀ خوار و بی‌مقدار توام؛ برای خود جز با کمک حضرتت بر جلب سودی و دفع زیانی، قدرت ندارم؛ به آنچه دربارۀ خود گفتم، گواهی می‌دهم؛ به ناتوانی نیرویم و کمی تدبیرم، اعتراف می‌کنم؛ پس آنچه را به من وعده دادی، وفا کن؛ و آنچه را که به این بنده‌ات عطا فرموده‌ای، کامل ساز؛ زیرا که من بندۀ بی‌نوا، ذلیل، ناتوان، دردمند، کوچک، بی‌مقدار، تهی‌دست، ترسان و پناهنده به توام.

پذیرش و اعتراف عبد به عبودیت نسبت به خداوند او را به کمال می رساند. داخِراً، اعتراف به ذلت به درگاه الهی است که مایه ی عزت اوست. نَفْسِي اشاره به این تکته دارد که اصالت انسان به نفس می باشد. فضل بی منتهای پروردگار متعال باعث می شود که بنده از او تمام کردن نعمت و دریافت تام را مسئلت نماید. ترس بیان شده از عذاب الهی و غفلت و دوری از خداوند است.

فراز 8:«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِي نَاسِياً لِذِكْرِكَ فِيما أَوْلَيْتَنِي، وَ لَا غَافِلًا لِإِحْسَانِكَ فِيما أَبْلَيْتَنِي ، وَ لَا آيِساً مِنْ إِجَابَتِكَ لِي وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّي ، فِي سَرَّاءَ كُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ ، أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ ، أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ بَلَاءٍ ، أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ ، أَوْ جِدَةٍ أَوْ لَأْوَاءَ ، أَوْ فَقْرٍ أَوْ غِنًى»

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا نسبت به یاد خود در آنچه به من عطا کردی، فراموش‌کار مکن؛ و به احسانت در آنچه به من بخشیده‌ای، غافل و بی‌خبر مساز و از اجابت دعایم گرچه تأخیر افتد، ناامید مکن؛ در خوشی باشم یا ناخوشی، در سختی باشم یا رفاه، در سلامت و تندرستی باشم یا بلا، در تنگدستی و بیچارگی باشم یا نعمت، در دارایی باشم یا محنت، در تهیدستی باشم یا توانگری.

اوْلَيْتَنِي دال بر عطای نعمات است و نعمت نیز نوع عام و خاص دارد. یادآوری و ذکر عطاهای الهی باعث خوش شدن مزه ی زندگی برای انسان می شود. مای موصوله تکرار شده، افاده ی عموم و وفور می کند. اجابت دعا به درگاه خداوند قطعی است اما شکل استجابت بنابر مصلحت بنده است نه لزوما آن چه که عبد بخواهد بنابراین نباید ناامید شد و مبادا که صفت عجول بودن انسان او را به سقوط از پرتگاه یاس دچار کند. در ادامه امام سجاد علیه السلام حالات مختلف زندگی بشر را بیان می کنند: خوشی و ناخوشی، سختی یا رفاه، سلامتی یا بلا، تنگدستی و بیچارگی و غیره.

فراز 9:«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اجْعَلْ ثَنَائِي عَلَيْكَ ، وَ مَدْحِي إِيَّاكَ ، وَ حَمْدِي لَكَ فِي كُلِّ حَالَاتِي حَتَّى لَا أَفْرَحَ بِمَا آتَيْتَنِي مِنَ الدُّنْيَا ، وَ لَا أَحْزَنَ عَلَى مَا مَنَعْتَنِي فِيهَا ، وَ أَشْعِرْ قَلْبِي تَقْوَاكَ ، وَ اسْتَعْمِلْ بَدَنِي فِيما تَقْبَلُهُ مِنِّي ، وَ اشْغَلْ بِطَاعَتِكَ نَفْسِي عَنْ كُلِّ مَا يَرِدُ عَلَيَّ حَتَّى لَا اُحِبَّ شَيْئاً مِنْ سُخْطِكَ ، وَ لَا أَسْخَطَ شَيْئاً مِنْ رِضَاكَ»

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ثنایم را برای خودت و ستودنم را دربارۀ حضرتت و سپاسم را در تمام حالاتم به خاطر وجود مبارکت، قرار ده؛ تا به آنچه از دنیایم عطایم می‌کنی، خوشحال نشوم؛ و بر آنچه در دنیا محرومم می‌کنی، اندوهگین نگردم؛ و تقوایت را به قلبم بچسبان؛ و بدنم را در اعمالی که از من می‌پذیری، به کار گیر؛ و وجودم را، برای دور ماندن از هر خلافی که به جانب من می‌آید، به طاعت و بندگی‌ات مشغول دار؛ تا ذره‌ای از خشمت را دوست نداشته باشم و نسبت به ذرّه‌ای از خشنودی‌ات خشم نورزم.

ثنای الهی یکی از وظایف عبد می باشد و مدح مداوم، پی در پی و در هرحالی را ثنا می نامند. این مهم مستلزم پرهیز از غفلت است اما چون حضور قلب مداوم کار مشکلی برای اغلب انسان ها ست عبد از مولای خود طلب استعانت و یار ی می کند. حمد و سپاس در هر حالی نیز از دیگر وظایف عبد است. عطای الهی متنوع و هم شامل دنیوی می شود و هم اخروی بنابراین نباید صرفا به نعمات دنیوی دلبسته شد و از عطاهای اخروی غافل گردید. در اثر عدم خشنودی از اقبال نعمت و عدم ناراحتی از رویگردان شدن نعمت باعث معیت قلب عبد با تقوای الهی می شود. برخی طاعات مربوط به روح و نفس است و برخی مربوط به جسم. حرف اضافه ی ب در کلمه ی بطَاعَتِكَ دال بر این نکته است که عبد باید در طاعت الهی رغبت داشته باشد نه اکراه. نکته ی مهم دیگر این است که حداقل مرتبه ی عبد در خصوص خطا و گناه این است که محبتی به آن چه موجب خشم الهی می شود نداشته باشد و خشمی نسبت به موجبات رضای الهی نیز نداشته باشد اگر چه در عمل دچار لغزش هایی باشد.

در پایان جلسه خانم کاویانی ضمن تشکر از خانم آریانی به نکته ای مهم اشاره فرمودند: زهد جایگاه ویژه ای در حیات عبد دارد و مخصوص به افراد معینی نیست. مقام معظم رهبری در کتاب حماسه ی اما سجاد علیه السلام می فرمایند : دعوت امام علیه السلام به زهد بصورت مکرر در ادعیه دال بر عزلت جویی و رها کردن امت و زهدِ به این معنا نیست بلکه موقعیت آن روز که مردم دین خود را به دنیا فروختند ایجاب می کرد که امام بیشتر به مفهوم زهد بپردازند.همچنین ایشان اشاره می فرمایند که گاهی کلید کلام امام علی علیه السلام با توجه به صحیفه ی سجادیه یافت می شود. همانطور که در حکمت 439 نهج البلاغه آمده نقل شده: «الزُّهْدُ كُلُّهُ بَيْنَ كَلِمَتَيْنِ مِنَ الْقُرْآنِ، قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ: "لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ"؛ وَ مَنْ لَمْ يَأْسَ عَلَى الْمَاضِي وَ لَمْ يَفْرَحْ بِالْآتِي، فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَيْهِ»همه زهد، ميان دو كلمه از قرآن قرار گرفته است. خداى تعالى مى فرمايد: «تا بر آنچه از دستتان مى رود اندوهگين نباشيد و بدانچه به دستتان مى آيد شادمانى نكنيد». كسى كه بر گذشته تأسف نخورد و بر آينده شادمان نباشد زهد را از دو سوى آن گرفته است.ایشان در ادامه کتاب زهد و آزاداندیشی شهید دیالمه را معرفی کردند و خانم ناطقیان دعا فرمودند.

• < قبلی
• بعدی >