به گزارش معاونت فرهنگی مدرسه، در بیستمین روز از ماه مبارک رمضان تفسیر جزء بیست توسط استاد گرانقدر سرکار خانم جواهری در ۲۵ اردیبهشت به صورت مجازی برگزار شد.
خانم جواهری در آیه ۶۹ سوره نمل بیان کرد: آیات قران همیشه زنده است و مربوط به زمان خاصی نیست.《سیروا》مردم را براى سير در زمين تشويق كرده و در اكثر موارد براى انذار و هشدار و عبرت گرفتن از زندگى مجرمان بوده است.
آثار بجا مانده از ستمگران تاريخ، يكى از ابزار رشد و تربيت ما است برویم و ببینیم سفرها بايد هدفدار باشد. تاريخ بشر، اصول، قانون و سنّتى دارد كه بر اساس آن اصول، عبرت‌هاى گذشته مى‌تواند براى امروز درس باشد. گناه، كيفر دنيوى و اخروى دارد.
خداوند متعال در آیه بعد می فرماید: پیامبر مهربانی ها حتی برای دشمنان و مکاران هم دلسوز بودند.
حیله گران با مکر خودشان می خواهند اسلام را از اثر بیاندازند.
خانم جواهری در تفسیر آیات ۷۱ تا ۷۳ گفت: تا صحبت از قیامت می شد تنها می پرسیدن کجاست؟ کسانی که قیامت را قبول نداشتند پس نبوت هم انکار می کردند.
کافران به دنبال قیامت بودند ولی عجله‌ى مردم در نزول عذاب بر كافران، حكمت خدا را تغيير نمى‌دهد.
در اینجا هم منظور افکار و انگیزه های درونی و بیرونی است که خداوند می داند.
اكثريّت ناسپاس، مسير لطف خدا را تغيير نمى‌دهد و در علم خدا شك نكنيد. مخفى يا علنى بودن امور، در علم خداوند تأثيرى ندارد و چون خداوند علم به نهان و آشكار، ضامن عمل به وعده‌هاى اوست، پس عجله نكنيد وعده های او محقق می شود.

خانم جواهری در تفسیر سوره قصص آیه۳۶ بیان کرد : یکی از بزرگ‌ترين حربه‌ى مستكبران عليه مصلحان تهمت بود. تعاليم پيامبران الهى، تابع آداب و رسوم گذشتگان نيست و در مسائل و عقايد ما، منطق و برهان ملاك است، نه سيره‌ى پدران. بعضی از ما منطق روشن را فداى گذشته تاريك مى‌كنیم.
استاد بزرگوار در ادامه و تفسیر آیه ۳۷ افزود: در آيه قبل آمد كه فرعونيان با گستاخى كامل، معجزات الهى را سحر معرّفى كرده و اظهار نمودند كه ما در تاريخ نياكانمان چنين حرف‌هايى نشنيده‌ايم، در اين آيه حضرت موسى به كنايه به آنان مى‌فرمايد: شما دروغ مى‌گوييد، زيرا قبل از من، كسانى چون حضرت يوسف علیه السلام چراغ هدايت نياكان شما را در دست داشته و دين ابراهيم علیه السلام را ترويج مى‌كرده‌اند.
بنابر این خدا هيچ گروهی را بى‌راهبر و راهنما قرار نداده و هرکسی از این راهنماها استفاده کرد خوش عاقبت است و توجّه به معاد، در رأس برنامه‌هاى انبيا بوده است و خداوند ظالم ها را هدایت نمی کند.
استاد در ادامه و تفسیر آیه ۳۸ گفت: صرح به معنای ساختمان های بلند است و نکاتی که از این آیه می توان برداشت کرد :
۱. روحيّه‌ى استكبارى، مانع پذيرش حقّ است. فرعون گفت: جز خودم هيچ خدايى براى شما نمى‌شناسم. ۲.مستكبران، عقايد و افكار خود را به ديگران تحميل مى‌كنند. ۳. قدرت‌نمايى، عوام‌فريبى با ژست تحقيق و بررسى، و منحرف كردن افكار عمومى، از شيوه‌هاى مستكبران بوده و تاریخ از آن خبر می دهد.
در آیه بعد متکبرانی که همیشه خود را محور می دانستند زیاد بودند. ۱.اینان می خواهند قدرت نمایی کنند و قدرتشان هم اینگونه است که می خواهند گروهی و کشوری را از بین ببرند، يا مورد لطف قرار مى‌دهند.
۲. مستكبران، گاهى زرق و برق و جلوه‌هاى مادّى را به رخ مردم مى‌كشند.
۳. مستكبران، گاهى با ارعاب، مردم را به تسليم وادار مى‌كنند.
۴. مستكبران، گاهى با مانور و خودنمايى، مردم ساده‌لوح را فريفته‌ى خود مى‌كنند.
۵. مستكبران، گاهى با تطميع مى‌خواهند مغزها و فكرها را بخرند.
۶. مستكبران، گاهى با سفرهاى خود دل‌ها را متزلزل مى‌كنند. قرآن مى‌فرمايد: گردش كفّار در شهرها تو را مغرور نكند.
۷. مستكبران گاهى با تحقير ديگران جنگ روانى به راه مى‌اندازند و به طرفداران انبيا نسبت‌هاى ناروا مى‌دهند و آنان را اراذل و اوباش مى‌خوانند.
معيار ستايش‌ها و انتقادهاى قرآن، حقّ است و قرآن هرچه می گوید از روی حق است و وقتی ما توجه به معاد نداشته باشیم، استکبار از طریق آن حاصل می شود.
استاد جواهری در ادامه و تفسیر سوره قصص آیه ۵۶ اشاره کرد:
در این آیه خداوند پیامبر را دلداری می دهد زیرا حریص بودند نسبت به هدایت مردم اى پيامبر! هر چند به هدايت آنان حريص باشى، باز اكثر مردم ايمان نمى‌آورند.
و در آیه دیگر خداوند می فرماید که هدايت‌پذيرى مردم بر عهده‌ى تو نيست و خداوند، هر كه را بخواهد، هدايت مى‌فرمايد.
در تفسیر آیه بعد اینگونه بیان می شود که : گروهى از مشركان مكّه به پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) اظهار نمودند كه اگر ما هدايت را به همراه تو پذيرا شويم، به سرعت از خانه و كاشانه خود رانده و آواره، و از زندگى و هستى خويش ساقط و درمانده مى‌گرديم.
خداوند با سه پاسخ بهانه‌ى آنان را ردّ مى‌فرمايد:
پاسخ اوّل همان خدايى كه مكّه را پايگاه أمن و محلّ جلب و سرازير شدن روزى فراوان براى شما قرار داد، باز مى‌تواند آن را تداوم بخشد.
پاسخ دوم بر فرض به خاطر حفظ رفاه و منافع خود، ايمان نياوريد، قهر خدا را چه خواهيد كرد؟
پاسخ سوم كه در آيه‌ى 60 همين سوره مطرح شده است اين كه؛ مگر مال و متاع دنيا چقدر ارزش دارد كه به واسطه‌ى آن ايمان نمى‌آوريد بدانيد آنچه در نزد خداست، بهتر و پايدارتر است.
 پس عدم ايمان شما هيچ وجه و توجيهى ندارد. دين، تنها عقيده نيست، بلكه برنامه‌هاى عملى نيز دارد.حساسيّت دشمنان تنها نسبت به راه حقّ و مسير الهى نيست كه آنها، هم به راه حقّ و هم به رهبرى حقّ اعتراض دارندايمان آوردن، تنها به آگاهى داشتن نيست، بلكه به جرأت هم نياز دارد. وامنيّت و رزق، دو نعمت تضمين شده‌ى حرم الهى (مكّه) است.
 خانم جواهری در تفسیر آیه ۶۰ گفت: در واقع اين سوّمين جوابى است كه خداوند در پاسخ بهانه‌جويى كفّار مكّه، كه اگر ما ايمان‌ بياوريم، زندگانى ما مختل مى‌شود مى‌دهد.
اول اینکه ثروت و دارايى خود را محصول تلاش و زرنگى خويش نپنداريم كه هر چه هست از خداوند است. دوم اینکه نعمت‌هاى دنيوى، محدود است و آنچه باقی می ماند آخرت است.
در قرآن مجيد ، از دنيا و زندگانى دنيا با تعبيرات مختلفى ياد گرديده و انسان‌ها را از اقبال به آن و اغفال در برابر آن برحذر داشته است، از جمله: دنيا، عارضى، بازیچه، فانی، اندک و ناچیز و... است. بنابراین ما باقی را فدای فانی نکنیم.
خانم جواهری در تفسیر سوره عنکبوت آیات ۱ تا ۳گفت: اين سوره در مكّه نازل گرديده و شصت و نه آيه دارد.
فتنه به چه معنایی است؟ هنگامی که طلا را در کوره می اندازند و حرارتش می دهند، ناخالصی طلا که مس است از آن جدا می شود. انسان هم خداوند در کوره آزمایش قرار می دهد تا خالص ها از ناخالص ها جدا شود. بنابراین ايمان، تنها با زبان و شعار نيست، بلكه همراه با آزمايش است.
آزمايش، يك سنّت الهى در طول تاريخ است و حوادث را تصادف نپنداريم؛ همه اسباب آزمايش ماست و دليل آزمايش‌هاى الهى، عينى و محقّق شدن علم ازلى خداوند و جدا شدن مؤمنان واقعى و شكوفا شدن استعدادهاى درونى و به فعليّت رسيدن آنهاست.
در آیه بعد خداوند می فرماید کسانی که دائما کارهای زشت انجام می دهند و به دنبال گناه هستند. تصور می کنند که از ما پیشی گرفتند.
ارتکاب گناه و تکرار کردنش در بینش انسان اثر می گذارد و خیال باف می شود. تصور می کند هرچه انجام می دهم خدا کاری ندارد. بیایم این خیال پردازی ها را با یاد مرگ و معاد درمان کنیم. نه مدعیان ایمان از امتحان الهى رها مى‌شوند و نه خلافكاران، از انتقام الهى. خداوند، هم گفتار ما در اظهار ايمان را مى‌شنود و هم پندار و روحيات ما را مى‌داند.
استاد جواهری در تفسیر آیه ۳۹ گفت: این آیه راجع به استکبار صحبت می کند (قارون،فرعون،هامان) جلوه‌هاى استكبار مختلف است؛ قارون مظهر مال‌پرستى بود و فرعون و هامان مظهر قدرت‌پرستى، ولى همه‌ى آنان در طغيان، سركشى و لجاجت با حقّ مشترك بودند. زر و زور، در برابر قدرت خداوند عاجز و بى‌اثر است.
در آیه بعد گفت: كلمه‌ى «حاصب»، به معناى طوفان همراه با سنگريزه يا تگرگ و «خسف»، به معناى فرو رفتن در زمين است.
قوم عاد با طوفان، قوم ثمود با صيحه‌ى آسمانى، قارون با فرو رفتن در زمين و فرعون و هامان با غرق شدن در آب به هلاكت رسيدند. گاهى كيفر الهى از مسير همين عوامل طبيعى است.
تمام كيفرها به قيامت واگذار نشده است و گاهی خدا مهلت می دهد اما از مهلت دادن او مغرور نشویم زیرا گناه عاقبتش کیفر است و دست خدا دستش برای همه عذاب ها باز است و هر گروهی سرنوشتش گرو اعمال خویش است و خداوند ظالم نیست بلکه ما ظالم هستیم و بزرگترین ظلم استمرار ظلم است.
خانم جواهری در تفسیر آیه ۴۱ گفت: علت نامگذاری سوره بخاطر همین آیه است. افلاطون می گوید مگس حريص‌ترين حشره است كه براى معاش خود روى ترشى، شيرينى، آلودگى و زخم مى‌نشيند؛ ولى عنكبوت در گوشه‌اى مى‌تند و قناعت دارد، جالب اين است كه خداوند فعّال‌ترين و حريص‌ترين حيوان را طعمه گوشه‌گيرترين حيوان قرار مى‌دهد، مگس با پاى خود به سراغ عنكبوت مى‌رود و او با تارهاى خود مگس را شكار مى‌كند. بنابر این استفاده از مثل، يكى از بهترين شيوه‌ها در تعليم و تربيت است و بهترين مثال‌ها، مثالى است كه در همه‌ى زمان‌ها و مكان‌ها و براى همه‌ى اقشار مردم ملموس باشد.
کسانی که مشرک هستند ،بناى شرك، مانند خانه‌ى عنكبوت سست و بى‌اساس است. عنكبوت، در اماكن متروكه خانه مى‌سازد؛ شرك نيز در روح‌هاى دور از خدا جا گرفته و تأثير مى‌گذارد و خانه‌ى عنكبوت، تنها اسم خانه را دارد؛ در عالم خود خيال مى‌كند كه خانه دارد و خانه‌اش در برابر حوادث مقاوم است؛ مشرك نيز به چنين توهّمى دچار است.
ولايت الهى، بنيانى مرسوس و بنايى آهنين دارد، امّا ولايت غير خدا، بسيار سست است. گاهى انگيزه‌ها، خيالات و دوستى‌ها، مانع فهميدن حقّ است.
خانم جواهری در پایان و تفسیر آیه ۴۲ گفت:گرايش‌هاى غير الهى انسان، زير نظر خداست، خود را براى پاسخگويى آماده كنيم. به جاى تكيه بر غير خدا كه مانند خانه‌ى عنكبوت سست و بى‌اساس است، به خداوند قوى و شكست‌ناپذير توكّل كنيم. توجّه ما به ديگران، به خداوند ضررى نمى‌رساند.
مَثَل‌هاى قرآن، عميق است و بايد علاوه بر عموم مردم، دانشمندان نيز در عمق آن بي انديشند. پس خداوند متعال براى دريافت نكات دقيق قرآن، مردم را به تحصيل علم تشويق مى‌كند.

• < قبلی
• بعدی >